Eindelijk hersteld na corona. Je mag weer aan het werk. Maar iets klopt er niet. Je bent snel moe, kan je niet concentreren, vergeet dingen en bent prikkelbaar. Burn-out? Nee. COVID-19 maakt meer kapot dan je denkt. In het AD lazen we dit (premium-) artikel geschreven door Merel van Beers.
Voor coronapatiënten die in coma zijn gehouden, staan er hele teams van specialisten klaar. Ergo- en fysiotherapeuten, logopedisten, maatschappelijk werkers en psychologen. Zij kijken naar je, testen je en maken samen met jou en je familie een revalidatieplan. Maar wat als je de ic niet van binnen hebt gezien? Je lag niet aan de beademing en hebt geen zuurstof gehad. Sterker nog, je bent het ziekenhuis helemaal niet in geweest. Corona maakte je ontzettend ziek, maar niet zo beroerd dat er hulp van buitenaf nodig was. Nu je coronavrij bent verklaard, wil je weer aan het werk maar iets klopt er niet.
Na 2 uur werken ben je al moe, al twee weken lang. Gezamenlijk vergaderen lukt niet meer. Een boodschappenlijstje maken is ingewikkeld. Net als koken trouwens. Je aandacht bij het telefoongesprek houden terwijl de kinderen aan het spelen zijn, lukt al helemaal niet. Je bent vergeetachtig en ontzettend prikkelbaar. Het voelt allemaal te veel. Een burn-out? “Dat zullen veel mensen denken, maar wellicht hebben ze een hersenbeschadiging opgelopen. En dan gaat even ‘tot rust komen’ je echt niet verder helpen” vertelt Edith Dückers van Libra Arbeidsexpertise. Haar specifieke expertise? Cognitieve problematiek. Kortom, alles wat met het brein te maken heeft. En ze waarschuwt: “Ook bij een kort ziekbed, kan corona je hersenen beschadigen.”.
Hoe zit dat? Volgens de specialisten bij Libra Revalidatie in Tilburg en Eindhoven heeft het te maken met twee dingen. Eén: corona tast je longen aan. Minder zuurstof voor je lijf en dus ook je hersenen. “Er is soms maar heel weinig voor nodig om beschadiging op te lopen. Soms zie je het op een scan niet eens terug, maar kan je wel degelijk cognitieve problemen hebben door kort zuurstofgebrek", vult Libra-collega Jessie van Geloven aan. Een tweede oorzaak is trombose. “Het coronavirus doet iets met het bloed waardoor de kans op trombose groter is. Hoe dat precies zit weten we nog niet, maar we zien steeds meer post-coronapatiënten die kampen met de gevolgen zoals uitvalsverschijnselen of een herseninfarct” vertelt medisch manager bij Libra Revalidatie Annemieke Becks. “En het is heel verraderlijk, want je bent snel geneigd om te denken dat je gewoon oververmoeid bent", geeft Edith Dückers aan. “Dat slaapgebrek of stress de redenen zijn van de concentratieproblemen. Mensen gaan dan vaak wat aanmodderen. Maar hoe langer je wacht, hoe moeilijker het herstel wordt. Revalideren kan dan uitkomst bieden.”
Ad Schoenmakers (55) uit Alphen zit nog middenin die revalidatie. Dit weekend mag hij naar huis, nadat hij zo’n zes weken geleden begon met hoesten. Eerst aan de paracetamol, maar de koorts en de benauwdheid verdwenen niet. Na controle bleek z’n zuurstofgehalte zo laag, dat hij meteen naar het Amphia in Breda moest. Een paar dagen later werd hij kunstmatig in coma gebracht. “Tien dagen lang. Daarna werd ik weer wakker.” Hij droomde levensecht in die tien dagen. Zó echt, dat hij er van in de war raakte. Droom en realiteit liepen door elkaar. “Ik dacht zelfs dat er iemand overleden was. Beseffen dat ik dat gedroomd had, was heel onwerkelijk.”. Zijn herstel draait nu vooral om weer leren lopen, zitten en staan. “Ik had een prima conditie, maar kon na die tien dagen echt helemaal niets meer. Ik kon m’n bed niet meer uit.” Inmiddels kan hij weer stukjes wandelen, maar hij is er nog niet. Want schrijven gaat nog moeizaam en hij is soms de woorden even kwijt.
Het zijn cognitieve problemen waar ze bij Libra Arbeidsexpertise verder aan werken. Want Ad Schoenmakers wil straks, net als veel andere post-coronapatiënten, weer terug naar kantoor. “Maar in sommige gevallen kan dat misschien helemaal niet meer of niet meer zoals vanouds”, weet Jessie van Geloven.
Bij Libra Revalidatie in Tilburg en Eindhoven verwachten ze dat de grootste groep ex-corona-patiënten zich nog gaat melden. Want natuurlijk, er wordt al volop gerevalideerd. Overal worden teams gevormd en nieuwe initiatieven uit de grond gestampt. Want duidelijk is dat ná corona je niet alleen je spierkracht weer moet opbouwen.
Mentale belastbaarheid. Psychologen helpen bij traumaverwerking. Maatschappelijk werk ondersteunt (ook de familie) tijdens het revalidatieproces. De logopedist helpt met communicatieproblemen -bijvoorbeeld na beschadiging van je stembanden door de beademing- , ergotherapeuten helpen bij het vinden van de balans in het dagelijkse leven. En de fysio werkt aan kracht en conditie. Maar dan is er nog die mentale belastbaarheid. Wat kún je aan. Niet fysiek, maar cognitief. Hoeveel prikkels kan je nog verwerken? Wat voor tol eist een dag werken? “Daar komen veel mensen pas achter als ze weer thuis zijn", weten Edith Dückers en Jessie van Geloven. Als je coronavrij bent verklaard zoals Ad Schoenmakers en mag vertrekken uit het ziekenhuis of revalidatiecentrum. Het begint pas, als het 'gewone leven’ weer start. Als die boodschappenlijstjes weer gemaakt moeten worden. Er weer meer mensen om je heen zijn. “Of als ze weer terug aan het werk moeten", vult Annemieke Becks aan. “Op dat moment komen ze er achter dat sommige dingen ineens niet meer vanzelfsprekend zijn. En het is juist die groep die we goed in beeld moeten krijgen", geeft Edith Dückers aan. “En op tijd. Want als we deze mensen missen, dan kan het grote gevolgen hebben voor het functioneren op lange termijn.” Het artikel staat hier.
