Jelle van Gorkom (28) wilde nog graag Olympisch kampioen BMX worden in Tokio (2020) en aansluitend met zijn vriendin Doete emigreren naar de VS. Plannen die bij het oud vuil liggen sinds hij een jaar geleden bij een training hersenletsel opliep.
Jelle van Gorkom is in de bloei van zijn leven als hij op dinsdag 9 januari 2018 bij aanvang van een training op Papendal zijn crossfiets de startheuvel afstuurt en niet - of te laat - ziet dat negen meter lager de veiligheidsketting nog voor de baan hangt. Twee weken daarna ontwaakt de geboren Achterhoeker in het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen. Hij kan niet meer bewegen en praten. Zijn ouders en vriendin horen van artsen dat hem, gezien de onderzoeken van dat moment, vermoedelijk een leven rest als kasplantje.
Bijna een jaar later doet Van Gorkom de voordeur open van zijn rijtjeswoning in Duiven. Hij loopt en praat, maar trekt met zijn linkerbeen en zijn linkerarm is vooral ballast. ,,Alles waar ‘effe’ voor staat, kan ik niet, daar komt het op neer", zegt de man die in de zomer van 2016 zilver won tijdens de Olympische Spelen van Rio de Janeiro. ,,Maar het gaat grotendeels goed met me.” Hij vertelt zijn verhaal in korte zinnen.
Herinner je je het ongeluk?
,,Van twee dagen ervoor tot zes weken erna herinner ik me niets. Ik denk dat de hersenen die herinneringen zelf uitschakelen, als soort beveiliging. Het is té traumatisch. Ik was samen met teamgenoot Niek Kimmann. Die zag me naar beneden gaan. Normaal ben ik met vijf omwentelingen onder maar volgens hem maakte ik er maar vier. Toen stopte ik met trappen.”
Omdat je de ketting zag?
,,Dat zou kunnen. Ik ben met het stuur tegen de ketting geknald en over de fiets gevlogen. Met mijn hoofd klapte ik op de zandbult er tegenover. Daarbij heb ik een kneuzing in de rechterhelft van mijn hersenen opgelopen, waardoor de signalen naar mijn linker lichaamshelft zijn verstoord en ik een spasme heb. Een spasme dat waarschijnlijk nooit helemaal weg gaat. Maar toen ik op bed lag en niet kon praten wist ik één ding: ik word geen kasplantje. Ik accepteer dat ik niet meer alles kan, maar kijk vooral naar wat ik wel kan. Meestal ben ik positief. Ik verbeter stapje voor stapje.”
Wiens schuld is het dat die ketting daar hing?
,,De schuld doet er nu niet toe want het brengt me niets. Het enige dat telt is een zo'n goed mogelijk herstel.”
Over jou gaat het verhaal dat je eerder kon fietsen dan lopen. Kun je weer fietsen?
,,Ja. Ik revalideerde op Klimmendaal in Arnhem. 26 juni ben ik daar ontslagen. Maar dat wilde ik pas als ik de dag ervoor had gefietst. Mijn revalidatiearts wilde dat er in de gymzaal matten zouden staan, die me zouden opvangen als ik zou vallen. Weg met die matten, zei ik, want ik kan toch nog wel fietsen? Dat kon ik. Kijk.”
Hij laat het filmpje zien op zijn iPhone. Op het eind van zijn rondjes door de zaal steekt hij een duim omhoog en lacht. ,,Op straat fiets ik ook. Maar het is wel lastig in het verkeer. Want ik kan mijn linkerhand niet uitsteken.”
En autorijden?
,,Ik heb mijn rijbewijs moeten inleveren. Dat is frustrerend want nu ben ik afhankelijk. Ik kan niet naar mijn vrienden in Lichtenvoorde en moet worden gebracht of wachten tot zij hier komen. Mijn wereld is klein. Bij het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen, HH) ligt een verzoek om het rijbewijs terug te krijgen. ik hoop dat snel weer mag rijden, omdat de artsen hier positief over zijn. Ik denk dat rijden in een aangepaste wagen geen probleem is maar dat ik een rijtest moet doen.”
Je woont samen met je vriendin Doete. Dat betekent dat jullie relatie het ongeluk heeft overleefd.
,,Ja. Maar ik maak me natuurlijk daarover wel zorgen. We praten er samen over. Ik ben nu eenmaal veranderd als persoon. Als ik me in de spiegel zie, vraag ik me af ik of dat ben. Ja, dat ben ik. Vroeger was ik een prater, had altijd mijn woordje klaar. Dat is nu toch wat minder.”
Jullie toekomstplannen zijn vast ook veranderd.
,,Na de Spelen van Tokio wilden we emigreren naar de Verenigde Staten. Om daar een horecazaak te beginnen. Doete heeft horeca-ervaring en ik zou een koffietent opzetten. Ik ben een liefhebber van koffie. Ook zou er een sportafdeling komen, BMX is daar nog populairder dan hier. Dat plan is weggevaagd. Nu ben ik straks bij het WK-BMX op Papendal in 2021 ambassadeur.”
Revalideer je nog?
,,Deze maand start ik een revalidatie voor in elk geval zes weken in het Daan Theeuwes-centrum in Woerden. Daan liep acht jaar geleden hersenletsel op bij een scooterongeluk. Hij raakte in coma en zou een kasplantje worden. Daarop liet zijn vader hem in de VS revalideren en nu loopt Daan weer rond. Zijn vader heeft een kopie van het Amerikaanse centrum gerealiseerd in Woerden en daar ga ik naar toe. Want ik ga door om te verbeteren. Dat is de topsporter in me.”
Heb je je Olympische medaille hier liggen?
,,Wil je hem zien?”
De medaille ligt op een dressoir, vlak bij de eettafel waaraan we zitten. Van Gorkom draait het houten omhulsel met enige moeite open en haalt de zware medaille tevoorschijn. ,,Ben ik trots op. Deze hoef ik nooit in te leveren. Ik ben voor altijd winnaar van de zilveren medaille in de BMX.”
Zou je deze medaille niet willen inruilen voor een goede gezondheid?
,,Dit was een bedrijfsongeval, geen BMX-ongeluk. Het is allesbehalve makkelijk met de gevolgen om te gaan maar het is niet de schuld van de sport.”
