Overprikkeling kan ontstaan na hersenletsel, zoals een herseninfarct of na een trauma.
Het is een van de onzichtbare gevolgen van hersenletsel die grote gevolgen kunnen hebben op je dagelijks leven.
Maar hoe zit het nu precies?
Dagelijks hebben we te maken met diverse soorten informatie, prikkels, die door het brein worden verwerkt.
Bijvoorbeeld tijdens een gesprek, het zien van het stoplicht dat op groen springt, of bij de geur van lekker eten.
Via de diverse zintuigen komt informatie het lichaam en dus ook het brein binnen.
Vervolgens verwerkt het brein deze informatie, waardoor je in staat wordt gesteld om te reageren.
Je antwoordt in een gesprek, je geeft gas omdat het licht op groen springt of je speeksel loopt in je mond van het lekkere eten.
Emoties, gedachtes of gevoelens zijn ook stukken informatie die door het brein verwerkt worden.
Daarbij is er een verschil tussen informatieverwerking die bewust verloopt en die onbewust verloopt.
Bewust is bijvoorbeeld het reageren op een gesprek. Onbewust is het feit dat je buik begint te rammelen bij de geur van lekker eten.
Kortom door deze prikkelverwerking of informatieverwerking word je in staat gesteld om te reageren.
Soms moet het snel gebeuren, zoals op momenten dat er gevaar dreigt. Voorbeelden zijn: je hand wegtrekken bij pijn of snel reageren als er iets dreigt te vallen.
Mentale inspanning
De hele dag worden we blootgesteld aan deze prikkels, en dat kost energie! Je brein werkt volop om deze prikkels te verwerken, op te slaan en/of hierop te reageren.
Dit kan je bijvoorbeeld merken als je op een dag veel (nieuwe) prikkels moet verwerken, zoals bij een cursusdag of een dag oppassen op de kleinkinderen.
Aan het eind van de dag ben je niet moe van de lichamelijke inspanning die je hebt geleverd, maar door de mentale inspanning.
Filter, volumeknop en snelheid
Een functie van het brein is om te selecteren welke signalen het brein gaat verwerken. Dit filter van het brein maakt dat we gelukkig niet alles om ons heen hoeven te verwerken.
Het haalt ook de scherpe randen ervan af, zoals de hardheid van geluid, felheid van licht of de kracht van aanrakingen. Zie het voor je als een volumeknop die automatisch de onbelangrijke prikkels dempt.
Je kunt je voorstellen dat er een belang is bij de snelheid van het verwerken van informatie, zodat je snel kunt reageren als dat nodig is en ook alle informatie meekrijgt die belangrijk is.
Neem bijvoorbeeld een gesprek: je wilt dat je gesprekspartner alles 'hoort' (dus verwerkt) en vlot terug reageert.
Leven met overprikkeling
Bij niet aangeboren hersenletsel werkt het filter vaak niet meer goed of informatie wordt veel langzamer verwerkt dan gewenst. Het lukt het brein niet meer om te selecteren waar het aandacht aan moet geven. Hierdoor kunnen er veel meer prikkels het brein binnen komen dan normaal.
Het kan misschien niet meer het tempo aan, waardoor er een opstapeling kan ontstaan van niet verwerkte prikkels.
Een ander gevolg is dat er problemen voor kunnen komen met het dempen van prikkels, waardoor geluiden, beelden of aanrakingen VEEL harder worden ervaren dan normaal.
filter overprikkeling na hersenletsel
Hoofdpijn, druk achter de ogen, vermoeidheid, sneller emotioneel raken, concentratieverlies of weer meer last krijgen van lichamelijke restverschijnselen zijn voorbeelden van gevolgen van overprikkeling.
Als er zoveel prikkels het brein binnenstormen kan dit veel invloed hebben op je dagelijkse leven.
Boodschappen doen wordt dan een enorme opgave. Denk maar eens aan alle prikkels die je dan te verwerken krijgt; met alle producten die je ziet, alle mensen die om je heen lopen of alle ‘pliepjes’ bij de kassa.
En dan kom je hopelijk niet net nog de buurvrouw tegen bij de kassa, die gelijk een gesprek met je wilt beginnen.
Denk ook eens aan het autorijden.
Er worden ontzettend veel prikkels verwerkt om deel te kunnen nemen aan het verkeer, zoals de tegemoet rijdende auto’s, kinderen die oversteken, verkeersborden of een laaghangende zon die in je ogen schijnt.
Ook in huis kunnen er heel wat prikkels, soms onbewust, op je af komen.
Voorbeelden zijn: de radio die aan staat, krakende verpakkingen, de wasmachine die je hoort draaien, flitsende tv beelden, een knipperende lamp of familieleden die in de kamer met elkaar in gesprek zijn. Zou het dan mogelijk zijn om op dat moment een maaltijd te koken?
Bij klachten van overprikkeling is het erg belangrijk om dit te bespreken met je familieleden, vrienden en op het werk.
Laat ze ook inzicht krijgen in overprikkeling, door misschien deze blog te lezen of in gesprek te gaan met een deskundige. Samen zoeken naar mogelijkheden om prikkels te vermijden is altijd makkelijker dan alleen!
Zijn er oplossingen?
Strategieën en trucs kunnen ervoor zorgen dat het leven met overprikkeling dragelijker wordt. Hieronder heb ik een aantal vragen neergezet die je aan het denken kunnen zetten:
Is het mogelijk om vooraf een plan te maken rondom de overprikkeling?
Overprikkeling is een serieus restverschijnsel wat enorme gevolgen kan hebben op de kwaliteit van je leven.
Revalidatie met behulp van een ergotherapeut kan je helpen om op zoek te gaan naar oplossingen die werken in jouw unieke situatie en deze te oefenen waar nodig.
Met grote dank aan: https://ergotherapieonline.nl/overprikkeling-wat-is-dat
