Etalagebenen, een uiting van perifeer arterieel vaatlijden (PAV), zijn met begeleide looptherapie, levensstijlaanpassingen en medicatie in de meeste gevallen goed te verhelpen.
Toch mag de ernst van de aandoening niet worden onderschat: atherosclerotisch vaatlijden in de benen gaat immers meestal hand in hand met afwijkingen in andere bloedvaten,
waaronder de kransslagaders in het hart en de bloedvaten in de hersenen.
Joep Teijink, vaatchirurg aan het Catharina Ziekenhuis en voorzitter van Claudicatio.net, vertelt dat maar liefst 20% van de PAV-patiënten binnen vijf jaar komt te overlijden.
Toch wordt die prognose vaak onvoldoende onder ogen gezien, niet in de laatste plaats vanwege de onschuldige term ‘etalagebenen’.
Teijink schetst de ernst van de aandoening: “Door PAV is er een verhoogd risico op een vernauwing of blokkade van de kransslagaders, een hartaanval of beroerte en dus ook cardiovasculaire sterfte.”
Stepped care
De systeemziekte is in belangrijke mate te wijten aan levensstijl: roken, slechte voeding, weinig beweging, stress, hoge bloeddruk en diabetes dragen bij aan de vernauwing van de bloedvaten.
Bij de behandeling wordt steeds vaker gebruikgemaakt van het stepped care-model, vertelt Teijink.
De huisarts begint met een relatief laagdrempelige behandeling bestaande uit leefstijladvies, medicatie gericht op het voorkomen van trombose, een hoge bloeddruk en
slecht cholesterol en daarnaast een traject gesuperviseerde looptherapie via ClaudicatioNet. Binnen dit landelijke netwerk wordt door gespecialiseerde fysiotherapeuten naast de looptherapie aandacht gegeven aan leefstijlfactoren en het trouw innemen van de medicatie. De huisarts verwijst idealiter pas naar de tweede lijn (de vaatchirurg) wanneer deze behandeling niet blijkt te werken.
Zo worden onnodige vasculaire interventies voorkomen.
Operaties zijn zwaarder voor de patiënt en hebben het risico op complicaties. “De belangrijkste eerste stap is stoppen met roken en stoppen met ongezond eten, naast het volgen van begeleide looptraining.
Tijdens die training is er volop tijd en aandacht voor juist die lastig te veranderen leefstijlfactoren”, vertelt Teijink.
“Er zijn mensen die alles uit de kast halen om het probleem op te lossen. Toch houden zij te hoge niveaus van het LDL-cholesterol.” Voor hen kunnen cholesterolverlagende medicijnen uitkomst bieden.
Deze verkleinen het risico op een cardiovasculaire gebeurtenis en verminderen de kans op complicaties in de ledematen. Toch benadrukt Teijink andermaal het belang van een gezonde levensstijl.
“Medicatie moet onderdeel van een behandeling zijn. Ik vind dat de patiënt de intentie moet hebben om beter te worden en de verantwoordelijkheid neemt om daar te komen.”
Looptherapie
Een gezondere levensstijl en begeleide looptherapie zijn dus het devies. Vooral die ondersteunende therapie is essentieel, vertelt Teijink.
“Bewijs heeft keer op keer laten zien dat een loopadvies of begeleiding op afstand niet effectief is. De patiënt moet in het begin een paar keer per week begeleid worden.
Een enkeling heeft de ijzeren discipline die nodig is om het op eigen houtje vol te houden, maar de meesten zijn gebaat bij begeleiding.”
Deze looptraining vindt dus plaats bij gecertificeerde fysiotherapeuten aangesloten bij ClaudicatioNet. “En tijdens het trainen moet je het natuurlijk wel ergens over hebben”, vertelt Teijink.
“Alle gecertificeerde fysiotherapeuten zijn geschoold in motiverende gesprekstechnieken. Hij of zij oordeelt dus niet over de rook- of eetgewoonten van de patiënt, maar gaat het gesprek aan over de onderliggende oorzaken.
Zo is de begeleider niet alleen fysiotherapeut, maar ook een beetje psycholoog en diëtist. Wanneer gaande de behandeling toch behoefte blijkt aan een psycholoog of diëtist, dan schakelen we die in.
Ook dat is de kracht van dit stepped care-model.”
