Ondanks de bloeiende economie hebben nog veel kinderen geen toegang tot bijvoorbeeld sport, muziekles, schoolreisje of laptop. Hun ouders hebben er het geld niet voor. Deze gezinnen krijgen steeds vaker ondersteuning van Stichting Leergeld. Leergeld werkt onder meer samen met wijkteams, maar volgens directeur Gaby van den Biggelaar is daar nog veel winst te behalen.
In 2018 deden duizenden ouders een beroep op één van de 106 lokale stichtingen Leergeld. Hierdoor konden ruim 111.500 kinderen toch deelnemen aan activiteiten die voor leeftijdsgenootjes heel normaal zijn. Je zou verwachten dat door de sterk dalende werkloosheid Leergeld mínder te doen heeft, maar dat is niet het geval.
Ook werkenden
‘Het aantal lokale stichtingen blijft groeien. Daarnaast worden we steeds beter gevonden, ook door de groeiende groep werkenden die het niet redt. Dat zijn vooral zzp’ers en mensen met één of twee kleine – vaak tijdelijke – banen’, licht Van den Biggelaar toe. ‘Het kost ons wel extra energie om deze mensen te bereiken. Ze denken vaak dat ze niet voor Leergeld in aanmerking komen omdat ze niet in een uitkering zitten. Er is ook schaamte, of de verwachting dat het snel weer goed komt. Tot het moment dat al het vet op de botten weg is.’ Ook het aantal aanvragen van statushouders neemt gestaag toe.
Huisbezoek door vrijwilligers
Met de lokale stichtingen ‘dekt’ Leergeld nu circa zeventig procent van ons land. Vrijwilligers bezoeken gezinnen thuis, inventariseren wat er nodig is en toetsen de inkomens- en (eventuele) schuldensituatie. Vervolgens helpen ze bij het aanvragen van bestaande voorzieningen of via giften in natura, bijvoorbeeld een fiets of computer. Leergeld betaalt vaak ook kosten voor clubs (sport, scouting) en (muziek)scholen. Dit gaat altijd rechtstreeks, om er zeker van te zijn dat het geld aan het kind besteed wordt. Door ruimere criteria kan Leergeld ook gezinnen helpen die buiten gemeentelijke regelingen vallen.
Hulpeloosheid en stress
Gaby van den Biggelaar heeft veel contact met de vrijwilligers. ‘Wat ik van hen altijd terug hoor, zijn verhalen over de hulpeloosheid en stress bij ouders. En als er niks gebeurt, nemen die hulpeloosheid en stress alleen maar toe. Natuurlijk willen ouders dat hun kind op de sportclub kan blijven, of mee kan op schoolreisje. Het is wat hoor, als je altijd “nee” moet zeggen; als je naast je eigen strijd ook strijd moet voeren met je kinderen.’
Wat is de doorwerking van geldstress op gedrag? Experts als Nadja Jungmann en Judith Wolf geven je op het Zorg+Welzijn congres Armoede en Schulden doorgrond inzicht in wat geldzorgen doen met het functioneren van mensen. Stress-sensitief werken is een hulpmiddel om mensen die leven in armoede echt verder te helpen. Hoe? Dat leer je tijdens dit congres. Meer info of aanmelden >>
Menselijke benadering
Op verzoek van Leergeld Nederland deed het Instituut voor Publieke Waarden vorig jaar onderzoek onder ouders. Hieruit kwam naar voren dat vooral de werkwijze zeer gewaardeerd wordt: laagdrempelig, een menselijke benadering, vertrouwen en oprechte betrokkenheid. ‘Ouders voelen zich door ons gehoord en gezien. Daardoor zijn ze heel open. Waar ze de overheid vaak als bedreiging zien, hebben ze bij onze vrijwilligers een heel ander gevoel. Wij komen iets brengen, in plaats van controleren of verwijten. We kijken bijvoorbeeld niet waardoor de schuld is ontstaan. Het gaat ons alleen om het welzijn van de kinderen.’
School wordt duurder
Een belangrijk aandachtspunt van Leergeld zijn de toenemende kosten die samenhangen met school. Steeds meer ouders regelen bijles, huiswerk- en examentrainingen voor hun kind. Schoolreisjes worden duurder en ouders voelen zich in toenemende mate verplicht om dure laptops of tablets voor hun kind aan te schaffen. ‘Die ontwikkeling is echt zorgelijk. We vragen hier voortdurend aandacht voor bij schoolbesturen en het ministerie van Onderwijs. Wij vinden dat als je vaststelt dat het onderwijs niet meer zonder computers kan, de overheid dit gratis beschikbaar moet stellen. Net zoals bij boeken het geval is. Die discussie loopt nu.’
Afspraken
Van den Biggelaar is blij dat ondertussen met steeds meer schoolbesturen afspraken gemaakt worden. ‘Een mooi voorbeeld is Amersfoort. Daar hebben alle VO-scholen gezegd: wij gaan dit samen oppakken. Als een ouder iets niet kan betalen, wordt vijftig procent kwijtgescholden door de school en vijftig procent wordt vergoed via Leergeld.”
Samenwerking wijkteams
Omdat armoedebeleid een gemeentelijke aangelegenheid is, ligt samenwerking met bijvoorbeeld wijkteams voor de hand. Toch verloopt dat niet overal even soepel. ‘We zien een heel wisselend beeld. In sommige gemeenten is er veel contact met allerlei organisaties, zoals jeugdzorg, wijkteams, de voedselbank en kledingbank. Leergeld maakt dan deel uit van een netwerk. Alle samenwerkingspartners verwijzen naar elkaar door. Maar op andere plekken kan het allemaal nog veel beter. Er zijn gemeenten die alles in eigen hand willen houden. Soms speelt de politieke kleur van het gemeentebestuur hierbij een rol.’
Niet dubbel belasten
In gesprekken met wijkteams krijgt Van den Biggelaar wel eens de vraag of Leergeld altijd op huisbezoek moet. ‘Zo’n wijkteam zegt: wij zijn al in het gezin geweest en hebben vastgesteld dat ze aan de criteria voldoen. Als wij de hulpaanvraag direct doorverwijzen, hoeft het gezin niet opnieuw iemand in huis te ontvangen.’ Het is een suggestie die Leergeld Nederland serieus bekijkt, want niemand wil een gezin dubbel belasten. Maar er is ook een keerzijde. ‘Mensen zien een wijkteam als onderdeel van de gemeente. Dat roept soms wantrouwen op. Durven ze dan wel alles te vertellen? Tijdens onze bezoeken blijkt regelmatig dat er meer speelt en dat wij daar iets in kunnen betekenen.’
Verjaardagsfeestjes
Samenwerking is dé manier om meer kinderen nog beter te kunnen helpen, zegt Van den Biggelaar. Daarom sloegen Leergeld, Jeugdfonds Sport en Cultuur, Stichting Jarige Job en Nationaal Fonds Kinderhulp in 2018 de handen ineen. Het samenwerkingsverband Sam& probeert een optimale combinatie van methodieken en voorzieningen in te zetten voor gezinnen die te maken hebben met armoede. ‘Wij hebben bijvoorbeeld geen verjaardagsfeestjes in ons pakket zitten; daarvoor verwijzen we door naar Jarige Job.’
Vangnet
In het najaar lanceert Sam& een nieuw online platform voor ouders en intermediairs (professionals zorg, welzijn en onderwijs). Een aanvraag doen wordt dan eenvoudiger. ‘Op deze manier gaan we een nog beter vangnet maken’, kondigt Van den Biggelaar aan.
Paul van Loon schrijft Leergeld-musical over armoede
Kinderboekenschrijver Paul van Loon is de nieuwe ambassadeur van Leergeld Nederland. In 2020 gaat hij een eindmusical schrijven voor groep 8 van de basisschool. Het thema is armoede en de rol van scholen hierbij. Het project heeft tot doel zoveel mogelijk ouders te informeren over het bestaan van Leergeld. Ook is het een manier om scholen bewust te maken van hun verantwoordelijkheid rondom sociale inclusie van alle leerlingen
