Een paar keer voetballen in de week, regelmatig koppen of een elleboog achter je oor.
De impact daarvan op je hersenen is nog best onbekend.
Daarom opent de KNVB een speciale polikliniek voor voetballers die een flinke hersenschudding oplopen op het veld.
Erik Matser, neuropsycholoog, is blij.
Hij heeft veel sporters met hersenschade begeleid. "Dit had eigenlijk veel eerder gemoeten", zei hij eerder deze week tegen Nieuwsuur.
"Sporters voelen zich vaak even duizelig, hebben daarna nog een paar dagen last van hoofdpijn en misselijkheid en spelen dan weer door.
Ze hebben vaak niet in de gaten dat dit veel ernstiger is dan bijvoorbeeld een knieblessure."
We spraken drie jonge sporters die thuiskwamen met een hersenschudding.
Jeanne Roeland (34) hockeyt wekelijks sinds haar elfde. De teller staat op vier hersenschuddingen, waarvan drie bij het hockey.
Eén keer een klap van een hockeystick, twee keer een bal. Na die laatste keer 'koppen', ging ze op zoek naar bescherming in de vorm van een helm.
Tijdens die zoektocht belandde ze bij een sportarts.
"Die kwam erachter dat ik helemaal niet hersteld was en dat ik misschien wel blijvend letsel heb opgelopen.
Bij de revalidatie werd tegen mij gezegd dat ik nooit meer beter zou worden." Ze weet niet of die schade is ontstaan bij die laatste hersenschudding, of bij een van de eerdere.
Bij de revalidatie werd tegen mij gezegd dat ik nooit meer beter zou worden.
De eerste klap liep ze op bij een skiongeluk. "De arts zei dat het een hersenschudding of whiplash was en dat ik er een paar weken last van zou hebben.
Het zou vanzelf overgaan." Maar niet dus, het ging flink mis.
Jeanne viel uit bij haar studie. "Het lukte niet om me goed te concentreren en naar mijn studie te gaan.
Ik dacht dat het kwam doordat ik chaotisch ben, nu realiseer ik me pas dat het waarschijnlijk die hersenschudding van toen was."
"Na de eerste drie ongelukken heb ik namelijk nooit echt begeleiding gehad bij het herstel, waardoor ik mijn eigen trucjes heb ontwikkeld om er beetje bij beetje bovenop te komen.
Maar na elke hersenschudding duurde het langer tot ik weer beter was."
Sinds anderhalf jaar is Jeanne hersteld. "Mijn reactievermogen is terug. Toen ik ook weer bellend kon fietsen tussen de trams, heb ik gehuild van blijdschap. Ik ben er weer." Ze denkt erover om binnenkort weer bij de club te gaan kijken. "Mensen verklaren mij voor gek en zeggen: je gaat vast nooit meer hockeyen. Maar moet ik mijn leven laten leiden door angst?"
Anki Witte is 26, maar kan door een onbedoelde elleboogstoot tijdens een voetbalwedstrijd lang niet zo veel als leeftijdsgenoten. Ze vindt het goed dat er een polikliniek voor onzichtbaar letsel komt. "Mensen zien het niet aan je."
"Zichtbaar letsel is ook voor jezelf misschien makkelijker om te accepteren, maar als je hersenschade hebt, moet je onderzoeken waar je eigen grenzen liggen. Daar kan begeleiding je goed bij helpen."
Toen ze tijdens een voetbalwedstrijd een elleboog tegen haar slaap kreeg, klapte ze op de grond en voelde direct dat er iets aan de hand was. 'Lichte hersenschudding', dachten de artsen. Maar al snel kwamen ze erachter dat Anki er veel slechter aan toe was. Na negentien jaar was het einde voetbal.
"Ik kan me nog steeds niet langer dan 20 minuten concentreren. Nu besef ik hoeveel gezonde hersenen eigenlijk tegelijkertijd kunnen. Je hersenen sturen je benen aan tijdens het lopen, bewaren je evenwicht terwijl je met iemand kletst en letten ook nog op het verkeer."
"In één klap staat je leven stil. Vrienden gaan lekker biertjes drinken, ouwehoeren op de voetbalclub, en jij staat buitenspel. En dan is nog de vraag óf je wel volledig herstelt."
Anki kreeg na haar voetbal-ongeluk wel goede begeleiding. Drie maanden later greep haar huisarts in. Ze viel nog steeds flauw en kon moeilijk prikkels verwerken. In een revalidatiecentrum in Amsterdam kreeg ze fysiotherapie, ergotherapie en sessies met een psycholoog.
Ik weet dat ik mijn toekomst nog niet echt kan plannen.
"Dat intensieve traject heeft me echt geholpen. Een hersenschudding kan je leven heel erg beperken. Ik weet dat ik mijn toekomst niet echt kan plannen. Door gesprekken met mijn psycholoog heb ik een goede manier gevonden om daarmee om te gaan."
Om bezig te blijven, is Anki postbezorger. Vier dagen per week sorteert ze de post. Na elke 20 minuten sorteren, slaapt of mediteert ze 20 minuten. Ze brengt de post ook rond en doet dat in blokken van 1 uur. Ze is er blij mee: het geeft rust en regelmaat. "Maar ik was juist van de drukte en dynamiek."
Matty van Leeuwen (38) kreeg tien jaar geleden bij een voetbalwedstrijd de elleboog van zijn tegenstander op zijn hoofd. Hij viel neer en was gelijk knock-out. Even later lag hij in het ziekenhuis.
Het ziekenhuis stuurde hem 's avonds naar huis en hij kreeg het advies even rustig aan te doen. "Achteraf gezien ben ik gewoon niet begeleid. Ik had veel langer rust moeten houden." Het zorgde ervoor dat hij een jaar lang veel thuis heeft gezeten. "Ik ging amper de deur uit, maakte halve dagen op werk en deed weinig sociale dingen. Het maakte mij juist energieloos."
Na een jaar is hij langzaamaan weer gaan hardlopen en heeft hij het voetballen ook weer opgepakt. "Ik kreeg een helm, maar dat is echt een schijnveiligheid." Toen hij wilde meedoen met voetbal, moest hij ook weer gaan koppen. "Ik was in het begin best angstig. Bij zo'n kopbal voelde ik gelijk dat het begon te duizelen, daar had ik dan nog dagen last van."
Nu denk ik soms: waarom ben ik niet eerder gestopt?
Tijdens wedstrijden kreeg Matty vaak toch weer een klap van de tegenstander of de bal. "Achteraf gezien had ik mijzelf ook beter moeten beschermen. Ik heb een winnaarsmentaliteit en dan wil je - bij wijze van spreken - door een muur lopen als het moet. Nu denk ik soms: waarom ben ik niet eerder gestopt?" Op doktersadvies stopte Matty uiteindelijk met spelen in de hoofdklasse van zijn club in Veenendaal.
Hij denkt dat koppen niet goed is, ook als je nog geen hersenletsel hebt. Hij zou liever zien dat kinderen helemaal niet koppen. "Het koppen moet aan banden worden gelegd. Elke klap die je hersenen krijgen, heeft impact. Zeker op zo'n jonge leeftijd."
